Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, Afrika’da temiz enerji yatırımları hızla yükseliyor. Özel sektör tarafından yapılan yatırımlar, 2019’da 17 milyar dolardan 2024’te 40 milyar dolara çıktı.
Global enerji sektörüne bu yıl yapılacak yatırımların toplamı 3,3 trilyon doları bulacak. Bunun 2,2 trilyon dolarlık kısmı temiz enerji yatırımlarına ayrılmış durumda. Ancak Afrika, dünya nüfusunun %20’sini barındırmasına rağmen temiz enerji yatırımlarından sadece %2’sini alabilecek. Hesaplamalara göre, bu yıl Afrika’nın temiz enerji yatırımlarından payı 44 milyar dolar olacak.
Temiz Enerjiye Erişim Sorunu
Afrika genelinde 600 milyon insanın elektriğe erişim sorunu devam ederken, 1 milyar insan temiz pişirme yakıtı ve teknolojilerine ulaşamıyor. Sahra Altı Afrika bölgesinde ise yatırımlar, bölgenin büyüklüğü ve nüfusuyla kıyaslandığında oldukça düşük seviyelerde seyrediyor.
Özellikle temiz pişirme çözümlerine yapılan yatırımlar genellikle bağışçı ve hibe projelerine bağlı olarak gerçekleşiyor. Bu alanda yatırım yapmanın getirisi düşük olduğundan tercih edilmiyor. Bu durum, kamu politikalarının enerji yatırımlarını şekillendirmedeki belirleyici rolünü vurguluyor.
Geleceğin Enerji Projeleri
Enerjiye erişimi sağlamak için sadece büyük altyapı projelerine değil, aynı zamanda küçük ölçekli dağıtık çözümlere de yatırım yapılması gerekiyor. Güneş enerjisi sistemleri, mini şebekeler ve enerji depolama çözümleri, kırsal kesimlerde sürdürülebilir enerji erişimi için kritik öneme sahip.
Afrika’da toplam enerji yatırımlarının yaklaşık %70’i hala fosil yakıtlara ayrılıyor. Kamu ve kalkınma finansmanı kaynaklı enerji yatırımları geçen yıl önemli ölçüde azaldı. Bu düşüşte, petrol ve doğal gaz sektöründeki yatırımlardaki gerileme etkili oldu. Yenilenebilir enerji yatırımları ise bu kaybı kısmen telafi edebildi.
Özel sektör, temiz enerji yatırımlarındaki düşüşü telafi etmek için devreye giriyor. Yenilenebilir enerjiye olan ilgi artarken, kalkınma finansman kurumlarından sağlanan sermaye en önemli destek mekanizmalarından biri haline geliyor.
IEA, gelişmekte olan ülkelerdeki enerji dönüşümü için uluslararası sermaye akışlarının artırılmasının kritik olduğunu belirtirken, Afrika’da yerel mali piyasaların derinleştirilmesinin de önemli olduğunu vurguluyor.
Ancak buna karşın, kıtada ekonomik zorluklarla karşılaşılıyor. Artan döviz borcu, yüksek faiz oranları ve para birimi oynaklıkları, yatırım maliyetlerini artırıyor ve projelerin gerçekleşmesini zorlaştırıyor. Ayrıca, Afrika’daki enerji yatırımlarını finanse etmek için gereken kaynakların önemli bir kısmı borç ödemelerine gidiyor.
