Galakside başıboş dolaşan ve hiçbir yıldıza bağlı olmayan “serbest gezegen kütleli cisimlerin” (FFPMO) kendi uydu sistemlerini geliştirebileceği ortaya çıktı. Bu durum, minyatür ölçekte birer gezegen sistemi oluşabileceğini gösteriyor.
James Webb Uzay Teleskobu’nun yaptığı yeni gözlemlerin analizi, her biri 5 ila 10 Jüpiter kütlesinde olan bazı başıboş gezegenlerin etrafında kristal silikat açısından zengin diskler bulunduğunu ortaya koydu. Bu diskler, tıpkı yeni doğan yıldızların etrafında gezegen oluşmadan hemen önce görülen disklerle benzerlik taşıyor.
HAYDUT GEZEGENLER
Yeni keşif, “haydut gezegenler” diye de bilinen başıboş cisimlerin kendilerine bağlı sistemler oluşturabilme kapasitelerine ışık tuttu.
İngiltere’deki St Andrews Üniversitesi’nden gökbilimci Aleks Scholz, “Bu çalışmalar, dev gezegen kütlesine sahip cisimlerin kendi minyatür gezegen sistemlerini oluşturma potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor” dedi.
Scholz, bu sistemlerin Güneş Sistemi’ne benzeyebileceğini ancak kütle ve boyut bakımından yüz kat daha küçük olacağını, bu tür sistemlerin gerçekten var olup olmadığının ise henüz kanıtlanmadığını belirtti.
Web teleskobunun son yıllarda ortaya çıkardığı bu gizemli sınıf, yıldız oluşum bölgelerinde serbest halde bulunan FFPMO’lardan oluşuyor. Bu tür bölgelerde yoğun yıldız doğumu nedeniyle genç gezegen sistemleri kütleçekimsel olarak bozulabiliyor. Ancak bu nesnelerin, yıldızlar gibi kendi başına oluşmuş olmaları da mümkün.
Daha önceki gözlemler, FFPMO’ların da tıpkı genç yıldızlar gibi etraflarında dönen diskler barındırabileceğini göstermişti. Yıldızların etrafındaki bu diskler, oluşum sürecinden arta kalan malzemeden meydana geliyor ve daha sonra gezegenlere dönüşüyor.
YILDIZSIZ DÜNYALAR
St Andrews Üniversitesi’nden astrofizikçi Belinda Damian’ın öncülük ettiği ekip, JWST verilerini kullanarak Orion Bulutsusu’ndaki sekiz FFPMO’nun disk yapısını inceledi. Çalışmada, hidrokarbon ve silikat taneciklerinin kristalleşme ve toz büyümesi belirtileri gösterdiği tespit edildi. Bu özellikler, yıldız etrafında gezegen sistemlerinin oluşum sürecine benzerlik taşıyor.
Sonuçlara göre, bu yalnız gezegenlerin gelecekte Jüpiter veya Satürn’e benzer geniş uydu sistemlerine ve hatta halka yapısına sahip olabileceği düşünülüyor. Güneş Sistemi dışında henüz kesin bir uydu keşfi yapılmamışken bu bulgular büyük ilgi çekiyor.
Damian, “Bu keşifler, gezegen oluşumunun yapıtaşlarının, Jüpiter’den yalnızca biraz daha büyük ve uzayda tek başına sürüklenen cisimlerin etrafında bile bulunabileceğini gösteriyor” dedi:
“Bu da gezegen sistemlerinin yalnızca yıldızların etrafında değil, yıldızsız dünyaların çevresinde de oluşabileceği anlamına geliyor.”
Araştırma Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.
