TL’nin Alım Gücü Zayıflarken Banknotlar Değer Kazanıyor

Yüksek enflasyon ve TL’nin gerileyen alım gücü, küçük kupürlü banknotların piyasadan çekilmesine ve büyük kupürlü banknotların yaygınlaşmasına yol açıyor. Ancak, 200 TL’lik banknotlar bile 10 yıl öncesine göre oldukça güçsüz durumda. 2015 Haziran’da 200 TL’lik bir banknot ile alınabilen ürünü bugün alabilmek için 12 adet 200 TL’lik banknot gerekiyor. Merkez Bankası verilerine göre, 200 TL’lik banknotların tedavüldeki payı da 10 yılda yüzde 57 puan artarak yüzde 28,23’ten yüzde 85,3’e yükseldi.

TL’nin Değeri Erosyon Geçiriyor

Türkiye’de 2021 sonrasında uygulanan ekonomik politikalarla birlikte TL’nin değeri düşerken, yüksek enflasyon nedeniyle 200 TL’lik banknotun tedavüldeki payı artmaya devam ediyor.

2023 Haziran itibarıyla, ekonomi yönetiminin sıkı para politikaları ve değerli TL ile enflasyonla mücadele programının devreye sokulmasına rağmen, 200 TL’lik banknotların hakimiyeti hızla artıyor.

2025 Haziran ayı itibarıyla, 200 TL’lik banknotların tedavüldeki payı yüzde 85,3’e yükseldi. Toplam piyasada 805.9 milyar liralık bir emisyon hacmi bulunurken, 200 TL’lik banknotların payı 687.5 milyar lirayı aştı.

2025 Haziran itibarıyla, 100 TL’lik banknotların tedavüldeki payı yüzde 11,17, 50 TL’lik banknotların payı yüzde 1,79, 20 TL’lik banknotların payı yüzde 0,69, 10 TL’lik banknotların payı yüzde 0,72, 5 TL’lik banknotların payı ise yüzde 0,33 olarak gerçekleşti. Buna göre, 100 ve 200 TL’lik banknotlar toplam tedavüldeki paranın yüzde 96,5’ini oluşturuyor.

Küçük Kupürlü Banknotların Payı Yüzde 2 Azaldı

Bir yıl önce, 2024 Haziran’ında 200 TL’lik banknotların payı yüzde 76,99 seviyesindeydi.

Sadece bir yıl içinde, 200 TL’lik banknotların payı 8,3 puan artarak yükseldi. Aynı dönemde, 100 TL’lik banknotların payı da yüzde 17,59’dan yüzde 6,4 puan daha fazla alana genişledi.

Geçmişte, 50 TL’lik banknotlar tedavüldeki paranın yüzde 3,36’sını oluştururken, 20 TL, 10 TL ve 5 TL’lik banknotların toplam payı yüzde 2’yi geçmiyordu. 100 TL’nin altındaki banknotların toplam tedavüldeki payı ise bir yıl önce yüzde 5,42 seviyesindeydi; ancak bugün yüzde 3,53 düzeyinde bulunuyor.

Haziran 2015’te, 200 TL’nin tedavüldeki payı yüzde 28,23 seviyesindeydi. 100 TL’lik banknotlar yüzde 50,54 paya sahipti. Ayrıca, 50 TL’lik banknotların payı yüzde 13,85, 20 TL’lik banknotların payı yüzde 4,23, 10 TL’lik banknotların payı yüzde 1,88, 5 TL’lik banknotların payı ise yüzde 0,91 seviyesindeydi.

Aradan geçen yıllarda büyük bir değişim görüldü. Haziran 2015’te, 200 TL’lik tek bir banknotla alınabilen bir sepet ürün, bugün en az 12 adet 200 TL’lik banknotla alınabiliyor. Bu da 10 yılda fiyatların 12 kat arttığını gösteriyor.

2 Yıl Öncesine Göre %23,33 Artış

200 TL’lik banknotların hızla değer kazandığı, 2 yıl öncesine göre net bir şekilde görülüyor. 2023 Haziran’ında, 200 TL’lik banknotların toplam paranın yüzde 61,97’sini oluşturduğu biliniyor; bu da 2 yıl sonrasından tam olarak %23,33 puan daha az bir seviyedeydi.

Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine göre, son 2 yılda en büyük hasarı alan ikinci büyük banknot 100 TL oldu. 2 yıl önce, 100 TL’nin tedavüldeki payı yüzde 30,79 seviyesindeyken, bu rakam bu yıl yalnızca %11,17’ye gerileyerek neredeyse 20 puanlık bir düşüş yaşandı. Aynı şekilde, 2 yıl önce 50 TL’lik banknotların tedavüldeki payı yaklaşık %5 seviyesindeyken bugün daha yüksek bir paya sahiptir.

10 Yılda TL’nin Değeri 30 Puan Azaldı

Haziran 2025’te, TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi 69.97 seviyesine geriledi. 2024 Haziran’ında 66.84 olan endeks değeri, 10 yıl önceki 99.63 seviyesine göre düşüş yaşadı.

10 yılda, TL’nin TÜFE bazlı reel değerinde 30 puanlık bir azalma gözlemlendi. Haziran ayında endeks, mayıs ayına kıyasla 1.19 puan düştü. Haziran 2025’te Yİ-ÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi, mayıs ayına göre 0.98 puan azalışla 92.71 düzeyine geriledi.